Atık Yönetim Planı ve Atık Beyanları
1. Atık
02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı resmi gazetede yayınlanan ‘’Atık Yönetimi Yönetmeliği’’ kapsamında atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanması, atık oluşumunun azaltılması, atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı gibi yollar ile doğal kaynak kullanımının azaltılması ve atık yönetiminin sağlanması usul ve esasları belirlenmiştir.
İşletmelerin faaliyetleri sonucu oluşan atıkların azaltılması, geri kazanımı ya da bertarafından atık üreticisi yani işletmeler sorumludur. Yükümlülükleri ise mevzuat gereği şöyle sıralanabilir.
a) Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla,
b) Atıklarını ayrı toplamak ve geçici depolamakla,
c) Yükümlü olduğu atık yönetim planını hazırlayarak sunmakla,
ç) Ürettiği atıklarının kaydını tutmak ve uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla,
d) Belediye atıklarını, ilgili mevzuat kapsamında toplama, taşıma ve bertaraf yükümlülüğü verilmiş kurum ve kuruluşların belirlediği şekilde konut, işyeri gibi üretildikleri yerlerde çevre ve insan sağlığını bozmayacak şekilde kapalı olarak muhafaza ederek, toplamaya hazır etmekle,
e) Bu Yönetmeliğin ek-4’ünde (M) işareti ile tanımlanan ve ek-3/B’de belirtilen özellikleri içermediği iddia edilen atıkların Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarca yapılan analizlerle tehlikesiz olduğunu belgelemekle,
f) Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak izin alınması zorunlu olan geçici depolama alanları için il müdürlüğünden izin almakla,
g) Atıklarını bu Yönetmelik hükümleri ve Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak izin/çevre lisansı almış atık işleme tesislerine göndermekle,
ğ) Atık beyan formunu bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde her yıl Ocak ayı itibariyle başlamak üzere en geç Mart ayı sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamalar kullanarak doldurmak, onaylamak, çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla, askeri birlik ve kurumlar ise yazılı olarak belirtilen sürede Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığınca Bakanlığa göndermek ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla,
h) Atık işleme tesisinin atığı kabul etmemesi durumunda, taşıyıcıyı başka bir tesise yönlendirmekle veya taşıyıcının atığı geri getirmesini sağlayarak, uygun bir tesiste atığın işlenmesini sağlamakla,
ı) Ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan çalışanlarının eğitimini sağlamakla, sağlık ve güvenlik ile ilgili her türlü tedbiri almakla,
i) Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen kirliliğin önlenmesi amacıyla, atığın türüne bağlı olarak olayın vuku bulduğu andan itibaren en geç bir ay içinde olay yerinin eski haline getirilmesi ve tüm harcamaların karşılanmasıyla,
j) Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar vuku bulduğunda il müdürlüğünü bilgilendirmek ve kaza tarihi, kaza yeri, atığın türü ve miktarı, kaza sebebi, atık işleme türü ve kaza yerinin rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu il müdürlüğüne 3 iş günü içinde sunmakla,
k) Yan ürün olarak değerlendirilebilecek bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan özelliklere haiz atıklar için uygunluk almak üzere Bakanlığa başvurmakla,
l) Atığın niteliğinin belirlenmesi, toplanması, taşınması ve işlenmesi için yapılan harcamaları karşılamakla,
yükümlüdür.
Endüstriyel atık yönetim planı hazırlanması
Çevre mevzuatı kapsamında belirlenen usul ve esaslarla her işletme atık yönetimini sağlamak zorundadır.
Oluşan atıkların öncelikle ;
Kaynaklarının tespiti,
Atık hiyerarşisinde atık kodunun seçilmesi,
Tehlikelilik durumlarının gerekli analizlerle belirlenmesi,
Atıkların niteliğine göre çevre mevzuatı kapsamında fiziksel şartları sağlayan geçici depolama alanlarında saklanması,
Geri kazanım ve/veya yeniden kullanım imkanlarının değerlendirilmesi,
Uygun prosese ve lisansa sahip atık işleme tesislerine bertarafa gönderilmesi gerekmektedir.
Hazırlanan atık yönetim planı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sunulur.Yerinde yapılan denetim,bilgi ve belgeler doğrultusunda uygun bulunan atık yönetim planları 3 (üç) yıl geçerlidir.
Atık beyanı
Atık beyanları bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde her yıl Ocak ayı itibariyle başlamak üzere en geç Mart ayı sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamalar kullanarak doldurulur ve onaylanır,çıktısı 5(beş) yıl boyunca saklanır.
Hatalı atık beyanları için bakanlığın o yıl içerisinde tanıdığı süre içerisinde beyan düzeltme talebinde bulunulmalıdır.
Ambalaj beyanı
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince; ambalaj üreticileri, tedarikçiler, piyasaya sürenler ve yetkilendirilmiş kuruluşlarca her yıl Mart ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına Ambalaj Bilgi Sistemi üzerinden verilmesi gereken bildirim ve beyanlardır.
2. Toprak
Tehlikeli maddelerin kullanıldığı, depolandığı, üretildiği faaliyetler ya da tesisler ile atıkların üretildiği, bertaraf veya geri kazanımının yapıldığı tesislerde, kaza ihtimali göz önüne alınarak, toprak kirlenmesine engel olacak tedbirler alınır.
Bu tedbirler kapsamında faaliyete başlayacak ya da başlamış işletmeler çevre mevzuatı kapsamında Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi ve Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir.
3. Kimyasal
BEKRA SEVESO BİLDİRİMİ(Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi)
Modern endüstriyel üretim süreçleri, kimyasal madde kullanımını gerektirir. Kimyasal maddeler, tüketici mallarının yanı sıra, tarım, imalat, inşaat ve hizmet sektörlerinin de önemli üretim bileşenlerindendir.Bu maddelerin depolanması, kullanımı, üretimi, taşınması veya bertarafı sırasında oluşacak bir aksaklık sonucu meydana gelebilecek bir patlama, yangın veya yayılım, ağır tahribata yol açabilir.
Tehlikeli madde içeren, çok sayıda insanın sağlığını tehdit eden, doğal çevrenin kalıcı olarak veya uzun dönemli kirlenmesine neden olan ve yüksek derecede maddi hasar veren, geniş çaplı acil durum müdahalesi gerektiren yangın, patlama ve toksik yayılım olayları büyük endüstriyel kaza olarak sınıflandırılmaktadır.
Dünyanın birçok noktasında son yıllarda meydana gelen büyük endüstriyel kazalar ağır çevresel, sosyal ve ekonomik olumsuzluklara yol açmıştır. İtalyanın Seveso (İtalya, 1976) kasabasında gerçekleşen kaza sonucu yayılan zehirli kimyasal bulutu ve Bhopal’deki (Hindistan, 1984) toksik sızıntının oluşması, endüstriyel kaza tarihinde önemli vakalar arasında sayılabilir.
BEKRA mevzuatı yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
BEKRA Bildirim Sistemi’ni kurmuştur. Çevre Bilgi Sistemi bünyesinde yer alan BEKRA Bildirim Sistemi, “Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik” ekinde listelenen tehlikeli maddeleri bulunduran kuruluşların, bulundurdukları maddeler ile depolayabilecekleri en yüksek madde miktarlarını Bakanlık’a beyan ettikleri sistemdir. Yönetmelik gereği işletmeciler tarafından yapılması gerekli bu beyan, BEKRA Bildirimi olarak adlandırılır.